Με την παράγραφο 3 του άρθρου 4 της Π.Ν.Π. της 11/3/2020, θεσπίστηκε έως και την 10η Απριλίου 2020, η χορήγηση άδειας ειδικού σκοπού σε γονείς εργαζόμενους, των οποίων τα παιδιά είναι εγγεγραμμένα σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, φοιτούν σε σχολικές μονάδες υποχρεωτικής εκπαίδευσης και σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής ανεξαρτήτως του ορίου ηλικίας τους ή είναι άτομα με αναπηρία και είναι ωφελούμενα σε δομές παροχής υπηρεσιών ανοικτής φροντίδας για άτομα με αναπηρία, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους.
Η ανωτέρω άδεια, σύμφωνα με την Αριθμ. Πρωτ: οικ. 12339/404/12-3-2020, συνιστά ειδικό μέτρο που αποβλέπει στη διευκόλυνση των εργαζόμενων γονέων του ιδιωτικού τομέα για τη φροντίδα των παιδιών τους, κατά το διάστημα που οι μονάδες/δομές παροχής φροντίδας ή εκπαίδευσης, όπως προαναφέρθηκαν, παραμένουν κλειστές για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19. Επισημαίνεται ότι η λήψη της άδειας ειδικού σκοπού συνιστά δικαίωμα του εργαζόμενου να το αιτηθεί στον εργοδότη και εκείνος οφείλει να την εγκρίνει, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη λήψη της, τις οποίες θα δούμε παρακάτω.
1. Δικαιούχοι της άδειας ειδικού σκοπού
Δικαιούχοι της άδειας ειδικού σκοπού είναι οι φυσικοί, θετοί ή ανάδοχοι γονείς (εργαζόμενοι) παιδιών, εφόσον τα παιδιά:
-
είναι εγγεγραμμένα σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς,
-
φοιτούν σε σχολικές μονάδες υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό και Γυμνάσιο),
-
φοιτούν σε ειδικά σχολεία ή σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας των παιδιών,
-
είναι άτομα με αναπηρία και είναι ωφελούμενα σε δομές παροχής υπηρεσιών ανοικτής φροντίδας για άτομα με αναπηρία, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους.
Το δικαίωμα ισχύει και για τους δύο εργαζόμενους γονείς, εφόσον εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα. Παρακάτω διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:
α) Στην περίπτωση κατά την οποία και οι δύο γονείς εργάζονται στον ίδιο εργοδότη, γνωστοποιούν, με κοινή τους υπεύθυνη δήλωση προς τον εργοδότη τους, ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση της ανωτέρω άδειας ή, σε περίπτωση που μοιραστούν την άδεια, τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα χρήσης της από καθέναν από αυτούς.
β) Στην περίπτωση κατά την οποία οι δύο γονείς εργάζονται σε διαφορετικό εργοδότη, γνωστοποιούν, με κοινή τους υπεύθυνη δήλωση προς τους εργοδότες τους, ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση της ανωτέρω άδειας ή, σε περίπτωση που μοιραστούν την άδεια, τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα χρήσης της από καθέναν από αυτούς.
γ) Στην περίπτωση κατά την οποία ο ένας γονέας εργάζεται με μισθωτή εργασία και ο άλλος είναι ελεύθερος επαγγελματίας, τότε τη δικαιούται κανονικά ο μισθωτός γονέας.
δ) Στην περίπτωση όπου ο ένας γονέας είναι εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα ενώ ο άλλος στο Δημόσιο, κατά την έννοια του άρθρου 5 της Π.Ν.Π της 11/3/2020*, απαιτείται η προσκόμιση στον εργοδότη της υπεύθυνης δήλωσης του εργαζόμενου γονέα στο Δημόσιο ότι δεν έχει κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού, προκειμένου ο μισθωτός του ιδιωτικού τομέα να μπορεί να κάνει χρήση της άδειας αυτής.
* Σύμφωνα με το άρθρο 5 της Π.Ν.Π. της 11/3/2020, στο πεδίο εφαρμογής των σχετικών διατάξεων εμπίπτουν οι εξής: Υπάλληλοι, που απασχολούνται σε δημόσιες υπηρεσίες, αποκεντρωμένες διοικήσεις, ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού και νομικά πρόσωπα αυτών, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου εντός Γενικής Κυβέρνησης με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, οι οποίοι εφεξής θα αναφέρονται για τους σκοπούς της παρούσας ως υπάλληλοι του Δημοσίου.
ε) Στην περίπτωση όπου εργάζεται μόνο ο ένας γονέας, τότε αυτός δεν δικαιούται την ειδική άδεια, εκτός και αν ο γονέας που δεν εργάζεται νοσηλεύεται για οποιονδήποτε λόγο ή νοσεί από τον κορωνοϊό ή είναι άτομο με αναπηρία (ΑμεΑ) και λαμβάνει επίδομα από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).
ζ) Στην περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης γονέων ή γέννησης τέκνου εκτός γάμου, την άδεια ειδικού σκοπού λαμβάνει ο γονέας, ο οποίος έχει την επιμέλεια του παιδιού ή τη γονική μέριμνα, εκτός και αν τα ανωτέρω δικαιώματα ασκούνται και από τους δύο γονείς, οπότε μπορούν να κάνουν χρήση και οι δύο με κοινή τους υπεύθυνη δήλωση (είτε ο ένας αποκλειστικά, είτε να μοιρασθούν την ειδική άδεια σε διαστήματα, τα οποία κοινοποιούν στον εργοδότη τους με υπεύθυνες δηλώσεις που του υποβάλλουν).
η) Στην περίπτωση γέννησης παιδιού εκτός γάμου ή εκτός συμφώνου συμβίωσης (το οποίο εξομοιώνεται πλήρως με τον γάμο), ή σε περίπτωση θανάτου του άλλου γονέα, τότε η ειδική άδεια χορηγείται άνευ άλλης προϋπόθεσης στον μονογονέα (Περίπτωση Μονογονέα).
θ) Στην περίπτωση κατά την οποία και οι δύο γονείς εργάζονται, αλλά ο ένας εξ αυτών βρίσκεται σε άλλη νόμιμη άδεια (π.χ. κανονική άδεια, ισόχρονη προς το μειωμένο ωράριο άδεια), τότε ο πρώτος δεν δικαιούται να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού για όσο διάστημα διαρκεί η άδεια του δεύτερου.
ι) Στην περίπτωση όπου ο εργοδότης έχει αναστείλει την δραστηριότητά της επιχείρησής του λόγω της λήψης των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση και την πρόληψη μετάδοσης του κορωνοϊού, ο εργαζόμενος γονέας δεν δικαιούται την άδεια ειδικού σκοπού.
Σημείωση: Όσον αφορά τις επιχειρήσεις που έχουν αναστείλει την δραστηριότητά τους λόγω εντολής δημόσιας αρχής για την αντιμετώπιση της μετάδοσης του κορωνοϊού, προκύπτει το παρακάτω συμπέρασμα:
Εάν για παράδειγμα, εργάζονται και οι δύο γονείς και ο ένας από αυτούς εργάζεται σε επιχείρηση που έχει αναστείλει τη δραστηριότητα της κατόπιν εντολής δημόσιας αρχής, τότε ο δεύτερος εργαζόμενος γονέας δεν μπορεί να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού, διότι πρέπει να εργάζονται και οι δύο, εκτός βέβαια των εξαιρέσεων που προαναφέρθηκαν λόγω νοσηλείας για οποιονδήποτε λόγο κ.λπ..
2. Τρόπος χορήγησης και αμοιβή της άδειας ειδικού σκοπού
2.1 Χορήγηση της άδειας ειδικού σκοπού
Η άδεια ειδικού σκοπού χορηγείται εντός του διαστήματος από 11 Μαρτίου 2020 έως 10 Απριλίου 2020 και πιο συγκεκριμένα για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η εφαρμογή των έκτακτων και προσωρινών μέτρων.
Προς διευκόλυνση των γονέων εργαζομένων λόγω αναστολής της λειτουργίας των μονάδων που προαναφέρθηκαν (βρεφονηπιακοί, παιδικοί σταθμοί κ.λπ.), στο πλαίσιο λήψης προληπτικών μέτρων για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διάδοσης του κορωνοϊού, θεσμοθετήθηκε με την Π.Ν.Π. της 11/3/2020, για όσο διάστημα παραμένουν κλειστές οι μονάδες αυτές, δικαίωμα λήψης άδειας ειδικού σκοπού διάρκειας κατ΄ ελάχιστον τριών (3) ημερών, υπό την προϋπόθεση ότι ο εργαζόμενος κάνει χρήση μιας (1) ημέρας από την κανονική του άδεια για κάθε τρεις (3) ημέρες της άδειας ειδικού σκοπού, στο πλαίσιο της τριμερούς συμμετοχής στο έκτακτο και προσωρινό αυτό μέτρο. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι η άδεια ειδικού σκοπού έχει διάρκεια κατ’ ελάχιστον τριών (3) ημερών, την οποία ακολουθεί στη συνέχεια η χορήγηση μίας ημέρας κανονικής αδείας, σχήμα το οποίο επαναλαμβάνεται κυκλικά για όσο διάστημα χρειαστεί μέχρι τη λήξη του έκτακτου και προσωρινού μέτρου (Αριθμ. Πρωτ: οικ. 12339/404/12-3-2020).
Επισημαίνεται ότι η άδεια αυτή μπορεί να χορηγηθεί και τμηματικά, εφόσον εξυπηρετούνται οι ανάγκες του εργαζόμενου, σύμφωνα πάντα με το σχήμα που ορίζεται παραπάνω.
Σημείωση: Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου περί παροχής εξ αποστάσεως εργασίας και χορήγησης της άδειας ειδικού σκοπού, μπορούν να λειτουργήσουν συνδυαστικά με τρόπο ώστε και τα δύο μέρη, εργαζόμενοι, (εργαζόμενοι γονείς) και εργοδότες να μπορούν να ανταπεξέλθουν στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει δημιουργηθεί, για την αντιμετώπιση της μετάδοσης του κορωνοϊου, στο πλαίσιο πάντα της καλής πίστης, της αλληλέγγυας συνευθύνης και της τριμερούς συμμετοχής για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Η κυριότερη μορφή της εξ αποστάσεως εργασίας είναι η τηλεργασία και στην εν λόγω περίπτωση η επιλογή αυτής της μορφής απασχόλησης αποτελεί διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, το οποίο του δίνει την εξουσία να ρυθμίζει όλα τα θέματα που ανάγονται στην οργάνωση και λειτουργία της επιχειρήσεώς του για την επίτευξη των σκοπών της.
Τι ισχύει όμως σε περίπτωση που λήξει η αναστολή λειτουργίας των ανωτέρω μονάδων;
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όσον αφορά την άδεια αυτή προς τους υπαλλήλους του Δημοσίου, σύμφωνα με την Αριθμ. Πρωτ.: ΔΙΔΑΔ/Φ.69/108/οικ.7874/12-3-2020, αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι σε περίπτωση που χωρίς υπαιτιότητα του υπαλλήλου, ιδίως σε περίπτωση που λήξει η αναστολή λειτουργίας των σχολικών μονάδων, των βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών, ο υπάλληλος έχει λάβει λιγότερο των τεσσάρων ημερών της άδειας ειδικού σκοπού, οπότε και δεν είναι δυνατός ο υπολογισμός ανά τετραήμερο, οι ως άνω μία (1) έως τρεις (3) ημέρες απουσίας αποτελούν άδεια ειδικού σκοπού. Κάτι τέτοιο βέβαια δεν αναφέρεται στην απόφαση με Αριθμ. Πρωτ: οικ. 12339/404/12-03-2020, όσον αφορά τους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα, αλλά είναι λογικό το ίδιο να ισχύει και για αυτούς σε περίπτωση που λήξει η αναστολή λειτουργίας των σχολικών μονάδων, των βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών, αν και τη δεδομένη χρονική στιγμή μοιάζει πάρα πολύ δύσκολη (έως και απίθανη) η λήξη της ανωτέρω αναστολής, δεδομένου και του περιορισμού της κυκλοφορίας των πολιτών εν όλω στην Επικράτεια, για το χρονικό διάστημα από 23/3/2020 ώρα 06:00 έως και την 6η/4/2020 και ώρα 06:00 (Αριθμ. Δ1α/Γ.Π οικ 20036/22-3-2020). Από την άλλη, εάν προκύψει ένα τέτοιο θέμα, πιθανώς θα υπάρχουν και διευκρινίσεις από το Υπουργείο Εργασίας.
2.2 Αμοιβή της άδειας ειδικού σκοπού
Η περίοδος της άδειας ειδικού σκοπού είναι χρόνος εργασίας, αμείβεται και ασφαλίζεται, ως χρόνος εργασίας και λαμβάνεται υπόψη για τη θεμελίωση κάθε δικαιώματος των εργαζομένων που προκύπτει λόγω της σχέσης εργασίας τους.
Από τις ημέρες της άδειας ειδικού σκοπού τα δύο τρίτα (2/3) καλύπτονται από τον εργοδότη, και το ένα τρίτο (1/3) από τον τακτικό προϋπολογισμό, μετά από διασταύρωση με τα στοιχεία των Υπουργείων Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Εσωτερικών, όπως αυτή ορίζεται σε κοινή απόφαση των αρμοδίων Υπουργών, η οποία μάλιστα δεν έχει εκδοθεί ακόμα.
3. Άδεια ειδικού σκοπού και συσχέτιση με την ετήσια κανονική (άδεια ανάπαυσης) – Παραδείγματα
Η χορήγηση της άδειας ειδικού σκοπού συσχετίζεται με το δικαίωμα λήψης ετήσιας κανονικής άδειας. Σε κάθε περίπτωση, για να δύναται εργαζόμενος/η να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού πρέπει να πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για λήψη ετήσιας κανονικής άδειας τουλάχιστον έξι (6) ημερών στην εξαήμερη εργασία και πέντε (5) ημερών στην πενθήμερη εργασία. Σε περίπτωση που δεν πληρούται η ως άνω προϋπόθεση, τότε δικαιούται την άδεια ειδικού σκοπού κατ΄ αναλογία των ημερών κανονικής αδείας που δικαιούται.
Συμπερασματικά, ανά τρεις (3) ημέρες αδείας ειδικού σκοπού προστίθεται υποχρεωτικά μια (1) ημέρα ετήσιας κανονικής άδειας του εργαζομένου η οποία αφαιρείται από το συνολική δικαιούμενη κανονική άδεια για το έτος 2020.
Παράδειγμα 1ο
Έστω εργαζόμενος ο οποίος απασχολείται με το καθεστώς πενθημέρου (πλήρης) σε επιχείρηση από Δευτέρα έως και Παρασκευή (η οποία υπάγεται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής ανάπαυσης τις Κυριακές και αργίες) και πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για λήψη ετήσιας κανονικής άδειας τουλάχιστον πέντε (5) ημερών. Ο εργαζόμενος αυτός λαμβάνει άδεια ειδικού σκοπού από τη Δευτέρα 16/3/2020 έως και την 1η/4/2020, καθώς και από την 6η Απριλίου έως και την 10η Απριλίου 2020. Ποιες ημέρες αποτελούν άδεια ειδικού σκοπού και ποιες κανονική άδεια;
Απάντηση
Σύμφωνα και με την παρακάτω απεικόνιση οι ημέρες με κίτρινο χρώμα αποτελούν τις ημέρες της άδειας ειδικού σκοπού, ενώ αντίστοιχα οι ημέρες με πράσινο χρώμα αποτελούν της κανονικής. Ανά τρεις (3) ημέρες αδείας ειδικού σκοπού προστίθεται υποχρεωτικά μια (1) ήμερα ετήσιας κανονικής άδειας του εργαζομένου η οποία αφαιρείται από το συνολική δικαιούμενη κανονική άδεια του έτους 2020.
Σημείωση: Όσον αφορά την εβδομάδα της 25ης Μαρτίου, η άδεια παρατείνεται κατά μια (1) ημέρα, διότι συμπίπτει με ημέρα υποχρεωτικής αργίας. Άρα, η ημέρα της κανονικής άδειας που προστίθεται μετά τις τρεις (3) του ειδικού σκοπού είναι η 26η Μαρτίου.
Παράδειγμα 2ο
Έστω εργαζόμενος ο οποίος απασχολείται με το καθεστώς πενθημέρου (πλήρης) σε επιχείρηση από Δευτέρα έως και Παρασκευή και πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για λήψη ετήσιας κανονικής άδειας τουλάχιστον πέντε (5) ημερών. Ο εργαζόμενος αυτός λαμβάνει άδεια ειδικού σκοπού από την Πέμπτη 2/4/2020 έως και την Παρασκευή 10/4/2020. Ποιες ημέρες αποτελούν άδεια ειδικού σκοπού και ποιες κανονική άδεια;
Απάντηση
Όπως προαναφέρθηκε, η άδεια ειδικού σκοπού χορηγείται εντός του διαστήματος από 11 Μαρτίου 2020 έως 10 Απριλίου 2020 και πιο συγκεκριμένα για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η εφαρμογή των έκτακτων και προσωρινών μέτρων. Λαμβάνουμε, την παρούσα χρονική στιγμή, ότι η εφαρμογή των μέτρων αυτών δεν συνεχίζεται πέραν της 10ης Απριλίου.
Δεδομένου ότι η άδεια ειδικού σκοπού έχει διάρκεια κατ’ ελάχιστον τριών (3) ημερών, την οποία ακολουθεί στη συνέχεια η χορήγηση μίας ημέρας κανονικής αδείας, σχήμα το οποίο επαναλαμβάνεται κυκλικά για όσο διάστημα χρειαστεί μέχρι τη λήξη του έκτακτου και προσωρινού μέτρου, καθώς και ότι το ελάχιστο αυτό 3ήμερο συμπληρώνεται κατά την 10η Απριλίου, οι ημέρες άδειας ειδικού σκοπού και κανονικής είναι οι εξής:
Έναρξη |
Λήξη |
Σύνολο |
|
Ειδικού Σκοπού |
2/4/2020 |
6/4/2020 |
3 ημέρες |
Κανονική |
7/4/2020 |
7/4/2020 |
1 ημέρα |
Ειδικού Σκοπού |
8/4/2020 |
10/4/2020 |
3 ημέρες |
Παράδειγμα 3ο
Έστω εργαζόμενος ο οποίος απασχολείται με το καθεστώς εξαημέρου (πλήρης) σε επιχείρηση από Δευτέρα έως και Σάββατο (η οποία υπάγεται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής ανάπαυσης τις Κυριακές και αργίες) και πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις για λήψη ετήσιας κανονικής άδειας τουλάχιστον έξι (6) ημερών. Ο εργαζόμενος αυτός λαμβάνει άδεια ειδικού σκοπού από τη Δευτέρα 23/3/2020 έως και την 10η/4/2020. Ποιες ημέρες αποτελούν άδεια ειδικού σκοπού και ποιες κανονική άδεια;
Απάντηση
Σύμφωνα και με την παρακάτω απεικόνιση οι ημέρες με κίτρινο χρώμα αποτελούν τις ημέρες της άδειας ειδικού σκοπού, ενώ αντίστοιχα οι ημέρες με πράσινο χρώμα αποτελούν της κανονικής.
Σημείωση: Όσον αφορά την εβδομάδα της 25ης Μαρτίου, η άδεια παρατείνεται κατά μια (1) ημέρα, διότι συμπίπτει με ημέρα υποχρεωτικής αργίας. Άρα, οι ημέρες άδειας ειδικού σκοπού κατά το ξεκίνημα είναι από 23/3 – 26/3.
4. Γνωστοποίηση Στοιχείων Λήψης Άδειας Ειδικού Σκοπού και Συσχετιζόμενης Κανονικής Άδειας μέσω του Εντύπου 11.1 στο Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ»
Ο εργοδότης γνωστοποιεί στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων τα στοιχεία λήψης άδειας ειδικού σκοπού και συσχετιζόμενης κανονικής άδειας, για όσους φυσικά εργαζόμενους έκαναν χρήση της άδειας αυτής. Η γνωστοποίηση αυτή γίνεται μέσω του εντύπου ειδικού σκοπού του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ «Έντυπο 11.1 – Απολογιστικό Έντυπο Γνωστοποίησης Στοιχείων Λήψης Άδειας Ειδικού Σκοπού και Συσχετιζόμενης Κανονικής Άδειας του άρθρου 4 παρ. 3στ της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 55/ 11.03.2020)», μετά το πέρας της 10ης Απριλίου 2020 και σε κάθε περίπτωση μέχρι τις 15 Απριλίου 2020, ενώ ταυτόχρονα παύει να ισχύει από τις 16 Απριλίου 2020 (Αριθ. πρωτ.12338/Δ1.4372/14-3-2020).
Σημειώνεται βέβαια ότι σε περίπτωση παράτασης του χρονικού διαστήματος των έκτακτων και προσωρινών αυτών μέτρων, αναμένεται σαφώς και η παράταση της προθεσμίας υποβολής του Εντύπου 11.1 με νεότερη εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας.