Την ενιαία εφαρμογή των διατάξεων του νόμου Κατρούγκαλου και των σχετικών εγκυκλίων του υπουργείου Εργασίας για την ασφάλιση και τις εισφορές μελών σε εταιρείες με τη νομική μορφή Ομόρρυθμων (ΟΕ), Ετερόρρυθμων (ΕΕ), Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) και Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών (ΙΚΕ) καθώς και των διαχειριστών αυτών, προβλέπει εγκύκλιος του ΕΦΚΑ. Με το συγκεκριμένο έγγραφο, το Ταμείο παρέχει οδηγίες για την ενιαία εφαρμογή από τις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ, των προϋποθέσεων και του ύψους των εισφορών που αναλογούν, κατά περίπτωση. Αναλυτικά, για την υπαγωγή στην ασφάλιση ισχύουν τα εξής:
Α. Μέλη Εταιρειών
Τα μέλη/εταίροι των ΟΕ, ΕΕ ή ΕΠΕ, εφόσον ο σκοπός των εταιρειών αυτών συνιστά δραστηριότητα επαγγελματική, βιοτεχνική ή εμπορική, υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση σύμφωνα με τις διατάξεις του ΟΑΕΕ.
• Ο εταίρος μονοπρόσωπης ΙΚΕ υπάγεται επίσης, υποχρεωτικά στην ασφάλιση του πρώην ΟΑΕΕ.
• Τα μέλη/εταίροι πολυπρόσωπων ΙΚΕ δεν έχουν υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση. Μπορούν να υπαχθούν προαιρετικά στην ασφάλιση σύμφωνα με τις διατάξεις του ΟΑΕΕ.
Β. Διαχειριστές
• Τα μέλη/εταίροι των συγκεκριμένων εταιρειών που ασκούν παράλληλα και καθήκοντα διαχείρισης στην εταιρεία έναντι αμοιβής, για την άσκηση των καθηκόντων διαχείρισης υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του πρώην ΙΚΑ.
Αντίθετα, εταίρος μονοπρόσωπης ΙΚΕ που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης υπάγεται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του πρώην ΟΑΕΕ. Όπως άλλωστε και εταίρος πολυπρόσωπης ΙΚΕ που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης.
Διαχειριστής ΟΕ, ΕΕ και ΕΠΕ που δεν έχει την ιδιότητα του μέλους/εταίρου (τρίτο πρόσωπο) υπάγεται στην ασφάλιση σύμφωνα με τις διατάξεις του πρώην ΙΚΑ.
Διαχειριστής ΙΚΕ, που δεν έχει την ιδιότητα του μέλους/εταίρου και ορίστηκε με το καταστατικό ή με απόφαση των εταίρων υπάγεται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ.
Όσον αφορά το ύψος των εισφορών, τα μέλη των ομόρρυθμων/ετερόρρυθμων εταιρειών και των εταιρειών περιορισμένης ευθύνης καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με το άρθρο 39 του Νόμου Κατρούγκαλου, ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Ειδικότερα, οι ασφαλιστικές εισφορές των μελών των ΟΕ και ΕΕ υπολογίζονται βάσει των κερδών και επί του ποσοστού συμμετοχής τους στην εταιρεία, ενώ οι ασφαλιστικές εισφορές των μελών των ΕΠΕ υπολογίζονται βάσει των μερισμάτων (διανομή).
Για τα πρόσωπα που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης στις εν λόγω εταιρείες διακρίνονται οι εξής περιπτώσεις:
1. Μέλος/Εταίρος και διαχειριστής, χωρίς αμοιβή διαχείρισης
Στην περίπτωση που τα μέλη/εταίροι ασκούν και καθήκοντα διαχείρισης στην εταιρεία, χωρίς αμοιβή, καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές ως ελεύθεροι επαγγελματίες (άρθρο 39 όπως ισχύει).
2. Μέλος/Εταίρος και διαχειριστής με αμοιβή διαχείρισης.
Μέλη/εταίροι που ασκούν παράλληλα και καθήκοντα διαχείρισης στην εταιρεία και λαμβάνουν αμοιβή, για το ποσό της συγκεκριμένης αμοιβής διαχείρισης καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές ως μισθωτοί (άρθρο 38), ενώ ισχύουν και οι διατάξεις της παράλληλης ασφάλισης.
Οι ασφαλιστικές εισφορές για το ποσό της αμοιβής διαχείρισης υπολογίζονται για τους κλάδους κύριας σύνταξης, ασθένειας σε είδος και χρήμα και επικουρική κάλυψη, όχι όμως για τους συνεισπραττόμενους κλάδους (ΟΑΕΔ, ΟΕΕ, ΟΕΚ). Επιπλέον τα πρόσωπα αυτά δεν στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ (Πρόσληψη, Πίνακα Προσωπικού κτλ) της Επιθεώρησης Εργασίας. Προσοχή: Ως ημερομηνία έναρξης εισφοροδότησης επί των αμοιβών διαχείρισης ορίζεται η 1/6/2018.
3. Διαχειριστής – μη εταίρος/ Τρίτο πρόσωπο
Στην περίπτωση που για την άσκηση των καθηκόντων διαχείρισης έχει προσληφθεί τρίτο πρόσωπο, έναντι αμοιβής, καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές σύμφωνα με το άρθρο 38 (μισθωτοί) για όλους τους κλάδους ασφάλισης καθώς και τους συνεισπραττόμενους κλάδους.
Για τα μέλη ΙΚΕ, τέλος, προβλέπεται ότι οι δεν υποχρεούνται στην καταβολή ασφαλιστικών εισφορών, εκτός αν ασκούν καθήκοντα διαχείρισης. Σε αυτήν την περίπτωση, διακρίνονται οι εξής περιπτώσεις:
- Ο μοναδικός εταίρος μονοπρόσωπης Ι.Κ.Ε. που είναι ταυτόχρονα και διαχειριστής, καταβάλει εισφορές σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 39, ως ελεύθερος επαγγελματίας επί του αθροίσματος των εισοδημάτων που προέρχονται από την άσκηση των δυο δραστηριοτήτων (μέρισμα και αμοιβή διαχείρισης).
- Εταίρος πολυπρόσωπης ΙΚΕ που έχει οριστεί ταυτόχρονα και διαχειριστής, καταβάλει εισφορές επί του εισοδήματος που προκύπτει μόνο από την άσκηση της διαχείρισης, ως ελεύθερος επαγγελματίας (άρθρου 39), από την 1η/6/2018 και εφεξής.
- Δαχειριστής χωρίς εταιρική ιδιότητα καταβάλει εισφορές επί του εισοδήματος που προκύπτει από την άσκηση της διαχείρισης σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 39, ήτοι ως ελεύθερος επαγγελματίας.
- Τέλος, διαχειριστής μονοπρόσωπης ΙΚΕ, μη εταίρος καταβάλλει εισφορές σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 39 επί του εισοδήματος που προκύπτει από την αμοιβή διαχείρισης.
Απεικόνιση ασφάλισης – Διαδικασία
Βάσει των εγκυκλίων, η απεικόνιση των ασφαλιστικών στοιχείων, των Μελών ή Διαχειριστών Εταιρειών ΟΕ, ΕΕ ή ΕΠΕ που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης της εταιρείας έναντι αμοιβής (άρθρο 38), θα περιλαμβάνεται στις εγγραφές της Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης (Α.Π.Δ.). Οι ήδη απογεγραμμένοι εργοδότες, θα συμπεριλάβουν την εν λόγω κατηγορία ασφαλισμένων στην Α.Π.Δ. που υποβάλλουν για το λοιπό απασχολούμενο προσωπικό τους.
Επιχειρήσεις που δεν έχουν απογραφεί ως εργοδότες στον ΕΦΚΑ θα πρέπει να προβούν σε απογραφή στο Μητρώο Εργοδοτών – Εισφερόντων με τη συνήθη διαδικασία, στην αρμόδια Τοπική Υπηρεσία της έδρας τους, προκειμένου να τους αποδοθεί Αριθμός Μητρώου Εργοδότη (ΑΜΕ) και Ταυτότητα Πληρωμής Τρεχουσών Εισφορών (ΤΠΤΕ).
Για την απεικόνιση των ασφαλιστικών στοιχείων των διαχειριστών που είναι είτε μέλη, είτε τρίτα πρόσωπα σε ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη του Αριθμού Μητρώυ Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) του απασχολούμενου και τα στοιχεία ταυτότητας.
Εκτός των ανωτέρω στοιχείων θα πρέπει επιπροσθέτως να καταχωρούνται τα εξής:
Α. Για μέλη ΟΕ, ΕΕ ή ΕΠΕ που ασκούν παράλληλα και καθήκοντα διαχείρισης στις εταιρείες αυτές:
– Ο Κωδικός Δραστηριότητας (ΚΑΔ) «0832» με λεκτική περιγραφή: «ΠΡΟΣΩΠΑ ΥΠΑΓΟΜΕΝΑ ΣΤΟ τ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ΜΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟTΕ ΑΛΛΗ ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ, ΤΟΥ Ν.1759/1988»
– Κωδικός Ειδικότητας «000858» με λεκτική περιγραφή: «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε» ώστε να αποδίδεται για την ασφαλιστική κάλυψη Κωδικός Πακέτου Κάλυψης (Κ.Π.Κ.) «1106» με τα ακόλουθα ποσοστά ασφαλίστρων:
Τα στοιχεία – τιμές που πρέπει επιπλέον να δηλώνονται στα πεδία της ΑΠΔ πέραν των διακριτών Κ.Α.Δ., Κωδικού Ειδικότητας και Κωδικού Πακέτου Κάλυψης είναι και τα ακόλουθα:
■ Στο πεδίο «36»: «Τύπος Αποδοχών» της Α.Π.Δ., θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά ο Κωδικός Τύπου Αποδοχών «01».
■ Στο πεδίο«37»: «Ημέρες Ασφάλισης», θα γίνεται καταχώρηση των ημερών απασχόλησης του προσώπου.
Β. Για τρίτο πρόσωπο που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης στην επιχείρηση έναντι αμοιβής
Η απεικόνιση της ασφάλισής τους γίνεται κατά τα γνωστά.
Γ. Τα οικονομικά αποτελέσματα που θα προκύψουν σε μη μισθωτούς μετά την εφαρμογή του παρόντος θα τακτοποιηθούν μέσω της ετήσιας εκκαθαριστικής διαδικασίας.
Υποβολή ΑΠΔ – Πληρωμές εισφορές
Για τις μισθολογικές περιόδους, 6/2018 έως 3/2019 εφόσον οι ΑΠΔ, Κανονικές (01) ή Συμπληρωματικές (04), υποβληθούν έως τις 30/6/2019 με μαγνητικό ή ψηφιακό μέσο στην αρμόδια Υπηρεσία ΕΦΚΑ της έδρας του εργοδότη και αφορούν στην ασφάλιση των προσώπων που αναφέρονται στην παρούσα, θα θεωρούνται εμπρόθεσμες.
Οι Πράξεις Επιβολής Πρόσθετης Επιβάρυνσης Εισφορών (ΠΕΠΕΕ) που θα προκύψουν από την υποβολή των ανωτέρω ΑΠΔ, θα πρέπει να ακυρωθούν οίκοθεν.
Οι ασφαλιστικές εισφορές των ανωτέρω μισθολογικών περιόδων θα θεωρούνται εμπρόθεσμες, εφόσον καταβληθούν έως τις 30/6/2019.
Οι Πράξεις Επιβολής Προσθέτων Τελών (Π.Ε.Π.Τ.) που θα προκύψουν, θα πρέπει να ακυρωθούν ή μειωθούν οίκοθεν.
Για τις μισθολογικές περιόδους από 4/2019 και εντεύθεν, η υποβολή Α.Π.Δ. και η καταβολή των αντίστοιχων ασφαλιστικών εισφορών, θα πραγματοποιούνται κατά τα γνωστά.
Ρούλα Σαλούρουsalourou@euro2day.gr
Επιμέλεια: Δημήτριος Μπούρλος
Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω. Εκδότης του περιοδικού «ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΙΚΑ».
Έχει διατελέσει Πρόεδρος της Επιτροπής για την Διαδοχική Ασφάλιση, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για το Ασφαλιστικό, Πρόεδρος της Επιτροπής Κωδικοποίησης Κανονισμών Ι.Κ.Α. και μέλος πολλών επιτροπών που έχουν συσταθεί για το Ασφαλιστικό.
Στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου που έχει τον τίτλο «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση και Ψηφιακός Μετασχηματισμός Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης» περιλαμβάνεται ρύθμιση στο άρθρο 34 του σχεδίου, που τροποποιεί το άρθρο 38 ν. 4387/2016, σύμφωνα με την οποία ασφαλίζονται ως μισθωτοί, πλην των λοιπών αναφερομένων κατηγοριών και:
«δ. Τα πρόσωπα που διορίζονται ως μέλη Διοικητικού Συμβουλίου Α.Ε. και λαμβάνουν αμοιβή ……………………………………………. καθώς και οι διαχειριστές όλων των νομικών μορφών των εταιρειών πλην ΙΚΕ».
Με την διάταξη αυτή θεσπίζεται το πρώτον, με ρητή διάταξη νόμου, η υποχρέωση ασφάλισης των διαχειριστών Ο.Ε., Ε.Ε. και Ε.Π.Ε. κατά το σύστημα και τον τρόπο που ασφαλίζονται οι μισθωτοί (άρθρο 38 ν. 4387/2016).
Υπενθυμίζουμε ότι υποχρέωση ασφάλισης των διαχειριστών των εταιρειών αυτών, που λαμβάνουν διαχειριστική αμοιβή είχε επιβληθεί με το υπ΄ αριθμ. Δ.15/Δ’/619/15/13-04-2018 και Φ.10141/44090/1189/2019 έγγραφα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθώς και την υπ΄ αριθμ. εγκύκλιο ΕΦΚΑ 21/2019 και δη από 1-6-2018 και για το μέλλον. Μάλιστα με την εγκύκλιο ΕΦΚΑ διευκρινιζόταν η διαφοροποίηση του τρόπου ασφάλισης ανάλογα με το αν ο αμειβόμενος διαχειριστής είχε και ιδιότητα εταίρου στην εταιρεία που ασκούσε διαχειριστικά καθήκοντα. Αν είχε ιδιότητα εταίρου ασφαλίζετο από 1-6-2019 με συνολικό ποσοστό ασφάλισης 33,60% (12,47% ασφαλισμένος – 21,13% εργοδότης) αν δεν είχε ιδιότητα μέλους – εταίρου της εταιρείας (τρίτο πρόσωπο) ασφαλίζετο ως κλασικός μισθωτός που παρέχει εξαρτημένη εργασία 40,56% (15,75% ασφαλισμένος – 24,81% εργοδότης). Όπως ελέχθη με την νέα – προτεινόμενη διάταξη, η υποχρέωση ασφάλισης για την κατηγορία που προαναφέραμε νομοθετείται.
Το θέμα είναι αν η νομοθέτηση θα συνεπάγεται διαφοροποίηση όσον αφορά τα μέχρι σήμερα (με εγκύκλιο και όχι νόμο) ισχύοντα ποσοστά ασφάλισης που παραθέσαμε.
Άποψή μας είναι ότι το γεγονός ότι ο νομοθέτης υπάγει την κατηγορία αυτών των ασφαλισμένων στην ίδια ρύθμιση με τα αμειβόμενα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου Ανωνύμου Εταιρείας καθώς και το ότι δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε διαχειριστές εταίρους και διαχειριστές μη εταίρους, μάλλον σημαίνει ότι θα υπάρξουν ενιαία ποσοστά ασφάλισης τα οποία θα είναι τα ίδια με αυτά που ασφαλίζονται τα μέλη του Δ.Σ. της Ανώνυμης που βέβαια είναι ίδια με αυτά που ασφαλίζεται και ο διαχειριστής που είναι παράλληλα και εταίρος στις εταιρικές μορφές που προαναφέραμε.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει στις περιπτώσεις διαχειριστών που είναι και ταυτόχρονα εταίροι των ίδιων εταιρειών πως θα λειτουργεί η «καταβολή εισφορών επί παράλληλης απασχόλησης». Τούτο δε καθ΄ όσον το σχετικό νέο-προτεινόμενο άρθρο 32 (τροποποιεί το άρθρο 36 ν. 4387/2016) επιλύει το θέμα στις περιπτώσεις παράλληλης υποχρέωσης ασφάλισης «μισθωτών» που παράλληλα έχουν υποχρέωση καταβολής εισφορών και ως ελεύθεροι επαγγελματίες. Ο διαχειριστής εταίρος ακόμη και αν αμείβεται δεν αποκτά (κατά κανόνα) ιδιότητα μισθωτού με την κλασσική έννοια του όρου. Άποψή μας είναι ότι όσον αφορά την παράλληλη υποχρέωση θα πρέπει ο διαχειριστής-εταίρος να αντιμετωπισθεί ως μισθωτός, ίσως δε θα έπρεπε να προστεθεί στην σχετική ρύθμιση, πλην του μισθωτού και ο όρος «ασφαλιζόμενος ως μισθωτός ή άλλως ασφαλιζόμενος κατά το άρθρο 38 ν. 4387/2016»
Τέλος ένα θέμα που επίσης πρέπει να διευκρινισθεί είναι η έναρξη ισχύος της νέας διάταξης, δεδομένου ότι τροποποιείται καθ΄ ολοκληρίαν το παλαιό άρθρο 38 χωρίς ρητή αναφορά έναρξης ισχύος των επιμέρους διατάξεων.
Αναμένουμε λοιπόν τις τελικές ρυθμίσεις αλλά και τις εγκυκλίους, που ελπίζουμε να εκδοθούν άμεσα, προκειμένου να έχουμε την κατά το δυνατόν ταχύτερη ενημέρωση και την άμεση συμμόρφωση προς τις νέες υποχρεώσεις.