Εγγραφή σε ΓΕΜΗ αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας

Έχει υποχρέωση απογραφής στο ΓΕΜΗ μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία;

Απάντηση:

Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν 3419/2015, υπόχρεοι καταχώρισης (και εγγραφής) στο ΓΕΜΗ, είναι τα παρακάτω πρόσωπα και ενώσεις προσώπων:

α. Τα φυσικά πρόσωπα που είναι έμποροι και διαθέτουν επαγγελματική κατοικία ή εγκατάσταση ή ασκούν εμπορία μέσω κύριας ή δευτερεύουσας εγκατάστασης στην ημεδαπή.
β. Η ένωση προσώπων που ασκεί εμπορία μέσω κύριας ή δευτερεύουσας εγκατάστασης στην ημεδαπή και κάθε εμπορική εταιρεία, εφόσον η σύστασή της έγινε κατά το ελληνικό δίκαιο, ήτοι η ομόρρυθμη και ετερόρρυθμη (απλή ή κατά μετοχές) εταιρεία, ο αστικός συνεταιρισμός, στον οποίο περιλαμβάνεται ο αλληλοασφαλιστικός και ο πιστωτικός συνεταιρισμός, η ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία, η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης και η ανώνυμη εταιρεία καθώς και τα πρόσωπα τα οποία έχουν υποχρέωση αναγγελίας κατά το άρθρο 39 του από 27.11/14.12.1926 προεδρικού διατάγματος. Από την εγγραφή στο Γ.Ε.ΜΗ. εξαιρούνται οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί που προβλέπονται στο ΠΔ 53/1987, οι ναυτικές εταιρείες που συνιστώνται κατά το Ν 959/1979 και οι ναυτιλιακές εταιρείες πλοίων αναψυχής που συνιστώνται κατά το Ν 3182/2003.
γ. Οι ευρωπαϊκοί όμιλοι οικονομικού σκοπού, που προβλέπονται από τον Κανονισμό 2137/1985/ΕΟΚ και έχουν την έδρα τους στην ημεδαπή.
δ. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες που προβλέπονται στον Κανονισμό 2157/2001/ΕΚ

ε. Οι ευρωπαϊκές συνεταιριστικές εταιρείες που προβλέπονται στον Κανονισμό 1435/2003/ΕΚ και έχουν την έδρα τους στην ημεδαπή.
στ. Οι υπόχρεοι που αναφέρονται στις προηγούμενες περιπτώσεις και έχουν την κύρια εγκατάσταση ή την έδρα τους στην ημεδαπή έχουν αυτοτελή υποχρέωση εγγραφής, ως προς τα υποκαταστήματα που διατηρούν στην ημεδαπή.
ζ. Οι αλλοδαπές εταιρείες που αναφέρονται στο άρθρο 1 της Οδηγίας 68/151/ΕΟΚ, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 της Οδηγίας 2003/58/ΕΚ και έχουν έδρα σε κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), ως προς τα υποκαταστήματα ή πρακτορεία που διατηρούν στην ημεδαπή.
η. Οι αλλοδαπές εταιρείες που έχουν έδρα σε τρίτη χώρα και νομική μορφή ανάλογη με εκείνη των αλλοδαπών εταιριών που αναφέρεται στην περίπτωση ζ΄, ως προς τα υποκαταστήματα ή πρακτορεία που διατηρούν στην ημεδαπή.
θ. Άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων που έχουν την κύρια εγκατάσταση ή την έδρα τους στην αλλοδαπή και δεν εμπίπτουν στις περιπτώσεις ζ΄ και η. ως προς τα υποκαταστήματα ή πρακτορεία μέσω των οποίων ασκούν εμπορία στην ημεδαπή.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι βασική προϋπόθεση για την υποχρέωση εγγραφής μίας οντότητας στο ΓΕΜΗ και ένταξής της στο σχετικό πλαίσιο, είναι το κερδοσκοπικό στοιχείο που διακατέχει μία νομική οντότητα, ή ενδεχομένως αποκτά αυτό, μεταγενέστερα.

Ακολούθως, βάσει της ΥΑ 79752/30-12-2014, στην οποία ρυθμίζεται το τέλος τήρησης της μερίδας του υπόχρεου στο Γ.Ε.ΜΗ., που είναι ενιαίο για όλες τις Υπηρεσίες που προσφέρονται από το Γ.Ε.ΜΗ., ανά κατηγορία υπόχρεου, οπότε αποτελεί πόρο των επιμελητηρίων και καθορίζεται κατά νομική μορφή υπόχρεου στην συγκεκριμένη υπηρεσία.

Από την ως άνω ΥΑ προκύπτει ότι η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία οφείλει να εγγραφεί στο Μητρώο ΓΕΜΗ. Αυτό βεβαίως, υπό την προϋπόθεση του άρθρου 784 του ΑΚ, όπου αναφέρεται ότι η εταιρεία αυτή επιδιώκει οικονομικό σκοπό, οπότε αποκτά και νομική προσωπικότητα.

		Σωματείο (μη-κερδοσκοπικό)	Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία
Ελάχιστος αριθμός μελών/εταίρων		Τουλάχιστον 20 Προσοχή: σε περίπτωση που μείνουν λιγότερα από 10 μέλη, το σωματείο διαλύεται)	Τουλάχιστον 2
Καταστατικό (ιδιωτικό συμφωνητικό)		Χρειάζεται	Χρειάζεται
Εγγραφή ΓΕΜΗ		Δεν απαιτείται	Απαιτείται, εφόσον επιδιώκει οικονομικό σκοπό (Προσοχή: ο οικονομικός σκοπός διαφέρει από τον εμπορικό/κερδοσκοπικό). Αν επιδιώκει οικονομικό σκοπό, τότε αποκτά νομική προσωπικότητα μέσω δημοσιότητας στο ΓΕΜΗ. Αν δεν επιδιώκει οικονομικό σκοπό, τότε συστήνεται ΑΜΚΕ χωρίς νομική προσωπικότητα.
Διαδικασία σύστασης		1. Αίτηση με κατάθεση καταστατικού, ιδρυτικής πράξης και ορισμό μελών προσωρινής διοίκησης στο Ειρηνοδικείο της Έδρας. 2. Δημοσίευση της περίληψής του στον Τύπο και στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ταμείου Νομικών. 3.Κοινοποίηση εγκεκριμένου καταστατικού στον Εισαγγελέα της Έδρας. 4. Εγγραφή σε ειδικό δημόσιο βιβλίο (βιβλίο σωματείων) που τηρείται στο Πρωτοδικείο της έδρας – απόκτηση νομικής προσωπικότητας. 5. Έναρξη Δ.Ο.Υ. – φορολογική υπόσταση σωματείου.	1. Πρωτοδικείο και ΓΕΜΗ μετά από προέγκριση του μη κερδοσκοπικού σκοπού από Δ.Ο.Υ. 2. Έναρξη Δ.Ο.Υ.
Μέλη		– Ελεύθερη είσοδος νέων μελών εφόσον πληρούνται τα κριτήρια που έχει θέσει το καταστατικό, με αίτηση προς το ΔΣ – Ελεύθερη έξοδος μελών, εφόσον όμως καλυφθούν οι εκκρεμείς υποχρεώσεις του και κατόπιν προηγούμενης γνωστοποίησης – Ορισμός Δ.Σ. (Πρόεδρος, Γραμματέας, Ταμίας) για διοίκηση και εκπροσώπηση. – Ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων η συνέλευση των μελών με γενική αποφασιστική αρμοδιότητα. – Δυνατή η αποβολή μέλους για λόγους που αναφέρονται στο καταστατικό ή με απόφαση ΔΣ. – Καταρχήν ισοτιμία μεταξύ μελών, εκτός αν διακρίνονται ειδικές κατηγορίες στο καταστατικό – Καταβολή τακτικών συνδρομών, έκτακτων ή εθελοντικών εισφορών, δύναται να προβλέπεται δαπάνη εγγραφής νέων μελών. – Τα μέλη σωματείου δεν έχουν υποχρέωση ασφάλισης στο ΕΦΚΑ, εκτός εάν συνδέονται με το σωματείο με σύμβασης εργασίας/έργου, οπότε και υφίσταται υποχρέωση ασφάλισης.	– Εισφορές σε χρήμα ή σε εργασία ή κάθε άλλη παροχή. – Κατ’ αρχήν απαγορεύεται η διανομή κερδών, ωστόσο υπάρχει δυνατότητα παροχής εργασίας έναντι αμοιβής μέσω σύμβασης εξαρτημένης εργασίας ή σύμβασης έργου. – Είσοδος νέων μελών μόνο εφόσον προβλέπεται στο καταστατικό, διαφορετικά απαιτείται τροποποίησή του. – Επίσης, καταρχήν τα μέλη των ΑΜΚΕ δεν έχουν υποχρέωση ασφάλισης, εκτός εάν συνδέονται με την εταιρεία με σύμβασης εργασίας/έργου, οπότε και υφίσταται υποχρέωση ασφάλισης. – Η διαχείριση μπορεί να ανατεθεί σε έναν ή μερικούς εταίρους και δύναται να ανακληθεί για σπουδαίο λόγο με ομόφωνη απόφαση εταίρων.
Ευθύνη		– Το σωματείο ευθύνεται για τις πράξεις ή τις παραλείψεις των οργάνων του, εφόσον η πράξη ή η παράλειψη έγινε υπαίτια κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που τους είχαν ανατεθεί και δημιουργείται υποχρέωση αποζημίωσης. – Εις ολόκληρον ευθύνη νομικού προσώπου και υπαιτίου οργάνου. Άρα τρίτος ζημιωθείς δύναται να ζητήσει αποζημίωση είτε από οποιονδήποτε από τους δύο ή και από τους δύο. – Τα μέλη σωματείου δεν ευθύνονται με την προσωπική περιουσία τους για τυχόν χρέη του σωματείου σε ιδιώτες και δημόσιους φορείς (εξαίρεση: ο πρόεδρος σωματείου ευθύνεται προσωπικά και εις ολόκληρον με το σωματείο για χρέη προς το Δημόσιο).	– Οι εταίροι της ΑΜΚΕ με νομική προσωπικότητα (οικονομικός σκοπός) ευθύνονται παράλληλα με την εταιρεία, απεριόριστα και εις ολόκληρον με την προσωπική τους περιουσία για τα χρέη αυτής τόσο σε ιδιώτες όσο και σε δημόσιους φορείς (μολονότι δεν απολαμβάνουν ωφελήματα από κέρδη). – Οι εταίροι της ΑΜΚΕ χωρίς νομική προσωπικότητα, ευθύνονται κατά το λόγο της εταιρικής μερίδας του.
Υπέρ		Λίγα έξοδα συντήρησης, δυνατότητα δημιουργίας ένωσης σωματείων, ετήσια καταβολή εισφορών μελών, ολιγομελές ΔΣ, ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση, απεριόριστος αριθμός μελών.	Γρήγορη σύσταση, λιγότερα έξοδα σύστασης, περισσότερο ευέλικτη στην ίδρυση και στη δραστηριοποίησή της, δυνατότητα συμμετοχής άλλων εταιρειών και ΝΠΔΔ, ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση, ικανοποιητικός έλεγχος ΔΣ, ενδείκνυται για επιστημονικούς σκοπούς και προσέλκυση χρηματοδοτήσεων, δωρεών και χρηματοδοτικών κονδυλίων.
Κατά		Χρονοβόρα σύσταση, δύσκαμπτη μορφή, η διαδικασία σύστασης πραγματοποιείται υποχρεωτικά και για τροποποίηση καταστατικού ή διάλυση σωματείου, αδυναμία ελέγχου ΔΣ, ειδικές διατάξεις, υποχρέωση τήρησης πολλαπλών βιβλίων (ενδεικτικά βιβλίο μητρώου μελών, βιβλίο περιουσίας, πρακτικών συνεδριάσεων ΔΣ κ.α.), υποχρεωτική συναίνεση όλων των μελών σε περίπτωση μεταβολής σκοπού, αμεταβίβαστο της ιδιότητας του μέλους, αρχαιρεσίες για αλλαγή ΔΣ.	Αυξημένα διαχειριστικά έξοδα συντήρησης, ευέλικτη ως προς την είσοδο/έξοδο μελών, απαγορεύεται η διανομή κερδών στα μέλη για παρεχόμενες υπηρεσίες, προσωπική, απεριόριστη και εις ολόκληρον ευθύνη μελών -αναλογική εφαρμογή διατάξεων για τις προσωπικές εταιρείες.
ΓΕΝΙΚΩΣ ΙΣΧΥΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Πόροι	-Εισφορές μελών -Δωρεές, χορηγίες, επιχορηγήσεις – Συμμετοχή σε εθνικά και ευρωπαϊκά οικονομικά προγράμματα – Έσοδα από εμπορική οικονομική δραστηριότητα μόνο αν εξυπηρετεί τους καταστατικούς σκοπούς
Φορολογική αντιμετώπιση	– Αντικείμενο φόρου για τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα είναι το προκύπτον στην ημεδαπή ή αλλοδαπή καθαρό εισόδημα μόνο από την εκμίσθωση ακινήτων, καθώς και από κινητές αξίες. Δεν αποτελούν αντικείμενο φορολογίας τα λοιπά εισοδήματα και τα πάσης φύσεως έσοδα που σχετίζονται αποκλειστικά με την επιδίωξη της εκπλήρωσης του σκοπού τους (πχ. Διαφήμιση, εκδηλώσεις οικονομικής ενίσχυσης, διανομή εντύπων). – Τα έσοδα από συνδρομές μελών και δωρεές θεωρούνται έσοδα κεφαλαιουχικού χαρακτήρα και είναι αφορολόγητα. – Τα εισοδήματα των νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που προκύπτουν από δραστηριότητα, η οποία δεν συνιστά άσκηση της μη κερδοσκοπικής αποστολής αυτών, δεν απαλλάσσονται του φόρου εισοδήματος έστω κι αν διατίθενται προς εκπλήρωση του σκοπού τους. Εφόσον υπάρχουν έσοδα από εμπορική δραστηριότητα θεωρούνται έσοδα από πώληση αγαθών και παροχή υπηρεσιών σε τρίτους, εντάσσονται σε καθεστώς ΦΠΑ και τα κέρδη τους φορολογούνται με την αντίστοιχη κλίμακα φορολογία εισοδήματος των νομικών προσώπων.

Της Σουζάνας Κλημεντίδη, Δικηγόρου